Als je rondreist in Oost-Afrika zul je merkbare en minder opvallende sporen van het koloniaal verleden zien. We nemen je in gedeeltes daarin graag mee. Aan een stukje historisch besef ontkom je niet. Het helpt je om de landen Kenia, Tanzania, Oeganda en Rwanda tijdens je safari beter te begrijpen. Onderdeel van het voorbereiden op je toekomstige privésafari. Je gaat als vreemdeling en je keert als gast terug.
Deze blog schrijven we in meerdere gedeeltes. Deze mag je zien als de inleiding.
Wie kent niet de historische woorden 'Dr Livingstone I presume'? Deze woorden sprak Stanley volgens de overlevering uit tijdens zijn ontmoeting met Doctor Livingstone in het toenmalige Tanganyika. Deze naam kennen we nu nog van Lake Tanganyika in West-Tanzania. Een enorm zoetwater en diep meer die de moeite van je bezoek tijdens je safari meer dan waard is. In het achterland van het meer vind je op de steile hellingen de nationale parken Gombe Stream en Mahale Mountains waar de chimpansees nog in het wild te zien zijn. Gombe werd bekend door het wetenschappelijke onderzoek naar chimpansees door Jane Goodall. Ik had de eer haar in 1987 te mogen ontmoeten in, jawel, Gombe Stream. Vele jaren later zag ik haar nogmaals tijdens een lezing bij de EUR in Rotterdam, samen met Ab Osterhaus. Over Tanzania later meer.
In Oost-Afrika is Kenia één van onze bestemmingen en één van de oudste safarilanden op het Afrikaanse continent. Kenia was sinds 1920 onderdeel van het Britse Rijk. In 1964 werd de onafhankelijkheid uitgeroepen. Hieronder zie je de nationale vlag afgebeeld, waarbij je duidelijk een link ziet met het logo van Mgeni Safaris. Een verwijzing naar het Maasai-schild. De kleur ossenrood komt in ons kleurenpalet voor en legt de link met het bloed van het vee dat zo belangrijk is voor dit nomadenvolk.
Tanzania als safaribestemming van Mgeni Safaris is wat complexer qua koloniaal verleden. Vanaf de 9e eeuw vestigden zich Arabieren langs de kust, en door de vermenging van de Bantoe-talen en het Arabisch ontstond het Kiswahili, een handelstaal die nog volop wordt gesproken. Engels is meestal de tweede taal. Tijdens je safaris helpt het als je een paar woorden Swahili spreekt.
Portugezen overheersten de handel tussen 1498 en 1828, toen zij definitief werden verslagen door de Arabieren. Er werd volop gehandeld in slaven. Veel slaven werden verscheept naar suikerplantages op nabijgelegen eilanden Zanzibar, Mauritius en Réunion, naar Arabische landen, Amerika en het Caribisch gebied. Het ‘hoogtepunt’ van de slavenhandel lag in de jaren zestig van de 19e eeuw. Bagamayo in Tanzania was toen de belangrijkste slavenmarkt van het vasteland van Oost-Afrika.
Hieronder zie je het slavenmoment in de oude stad van Zanzibar en het interieur van de grot waar slaven opeengepakt met velen gevangen zaten. Deze grotten kun je bezoeken als je in de oude stad van Zanzibar bent. Laat je begeleiden door de nauwe straatjes en de historie door een privégids.
De kolonisatie van Tanzania (Tanganyika) vanaf 1884 door de Duitsers verliep vrij moeizaam, vooral in het binnenland. WO I had een grote invloed op het Duitse bewind in Oost-Afrika. Het Duitse leger verloor keer op keer van de Britten, maar het lukte de Britten niet om de Duitsers definitief te verjagen.
De sultan van Zanzibar zag zijn zeggenschap over grote delen van het vasteland verloren gaan en riep de hulp in van de Britten. Die reageerden averechts en sloten in 1890 een verbond met de Duitsers, waardoor Tanganyika (nu: Tanzania, Burundi en Rwanda) een Duits protectoraat werd. Kenia, Oeganda en Zanzibar vielen onder de Britse invloedssfeer. Bij het vredesverdrag van 1919 werd echter bepaald dat Duitsland haar aanspraken op Oost-Afrika en alle andere koloniën moest opgeven. Vervolgens werd Tanganyika onder Brits mandaat geplaatst, met dien verstande dat het gebied Rwanda-Burundi in Belgische handen viel. In mei 1961 kreeg het land volledig zelfbestuur en op 9 december 1961 werd het onafhankelijke Tanganyika uitgeroepen, met Nyerere als president. Nyerere werd onder druk gezet van de Amerikanen om een unie aan te gaan met Zanzibar en Pemba, en op 22 april 1964 was het inderdaad zover: Tanganyika en Zanzibar vormden samen de United Republic of Tanzania, waarbij Zanzibar wel een grote mate van autonomie behield.
Halverwege de 19e eeuw arriveerden de eerste Europeanen in Oeganda. De verschillende religieuze denkbeelden leidde tot oorlog in Oeganda. Groot-Brittannië maakte een einde aan deze strijd door het land in 1894 te koloniseren. In 1962 is Oeganda onafhankelijk geworden.
In deze vlag zie je in het midden de kraanvogel afgebeeld, het nationale symbool van Oeganda. Deze sierlijke, kleurrijke en grote vogels kun je vrij eenvoudig spotten in het wild tijdens je privésafari met Mgeni Safaris.
Tegen het einde van de 19e eeuw arriveerden de Duitsers in Rwanda. In 1898 vielen ze het land van de Hutu en Tutsi binnen. Al snel was Duitsland er de baas. De Duitsers vonden het onder invloed van die ideeën nuttig om de Rwandezen in te delen in verschillende rassen. Waar hebben we dit eerder gezien? Lang mocht Duitsland niet genieten van zijn kolonie. Na WO I namen de Belgen het stokje over. Dat wilde echter niet zeggen dat het beleid daarmee veranderde, de Belgen zetten de Duitse lijn van raciale discriminatie namelijk voort. In 1957 werd Rwanda een zelfstandig land, waar nog altijd grote ongelijkheid heerste die tot een enorme uitbarsting kwam met de genocide in 1994.
Met name in Kenia, Tanzania en Oeganda wonen en werken de zoveelste generaties Britten en Indiërs. In mindere mate zie je in Tanzania Duitsers. Van oudsher zijn veel winkeliers in Oost-Afrika van Indiase komaf. De Indiërs die je in Oost-Afrikaanse landen als Oeganda, Kenia en Tanzania vindt, vormen vaak de zevende of achtste generatie van de mensen die, al dan niet gedwongen, hun eigen stek verlieten en een onzekere toekomst tegemoet voeren. Hoe Afrikaans zij zich mogelijk ook voelen, de Indiërs vormen in het donkere continent wel een aparte 'stam'. In tegenstelling tot de Arabieren hebben zij zich nauwelijks met de oorspronkelijke bevolking vermengd. Ze vormen vaak de motor van de economie, maar houden zich als gemeenschap tamelijk afzijdig. De meeste Afrikaanse Indiërs in Tanzania zijn moslim, zoals bijna de helft van alle mensen.
De hieronder afgebeelde samosa is bijvoorbeeld een populaire en favoriete snack van Mgeni Safaris dat zijn oorsprong in India vindt. En wat te denken van Freddy Mercury die op Zanzibar is geboren? Er is in de oude stad een interessant museum te bezoeken over zijn leven. Lees onze blog over zijn kindertijd in Oost-Afrika. Zowel onze lokale partner in Kenia als Tanzania zijn van Indiase afkomst en moslim.
In onze volgende blog gaan we verder in op wat je tegenkomt tijdens je safari. Wat merk je daar nou praktisch van, van die koloniale invloeden vanuit Arabië, Indië, het Britse rijk en Duitsland? Dat is misschien meer dan je denkt of je bewust bent.
Wordt vervolgd...